Czynniki wywołujące bóle kręgosłupa:
- zmiany organiczne w chorobach doprowadzających do zniszczenia struktur kręgosłupa (ok. 3%), np. w nowotworach, zakażeniach, chorobach zapalnych kręgosłupa (zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa, reumatoidalnym zapaleniu stawów, łuszczycowym zapaleniu stawów). Ponadto wiele innych chorób, np. w obrębie jamy brzusznej (choroby pęcherzyka żółciowego, trzustki, prostaty, jajników, pęcherza moczowego) może dawać objawy bólowe podobne do rwy lub bólu pleców. Podstawowym leczeniem tego typu chorób jest leczenie farmakologiczne i operacyjne.
- kolejne 3% to bóle spowodowane stanami pourazowymi na skutek różnego rodzaju wypadków i urazów (komunikacyjnych, związanych z pracą zarobkową lub domową, sportem).
- pozostała część (ponad 94%) spowodowana jest wielokrotnymi, powtarzającymi się, codziennymi, mechanicznymi przeciążeniami kręgosłupa. Głównym powodem bólów kręgosłupa jest choroba krążka międzykręgowego, tzw. dysku (dyskopatia), której częstość występowania narasta z wiekiem. Spowodowane to jest zarówno starzeniem się organizmu (zmiany struktury, sprężystości i odporności krążków międzykręgowych), jak i większą, związaną z wiekiem częstością drobnych i większych urazów w starszym wieku (np. upadków).
Ból zapalny kręgosłupa
Aby nie przeoczyć poważnej choroby zapalnej kręgosłupa, w której leczeniu ważną rolę odgrywa czas od rozpoznania do rozpoczęcia leczenia należy się zastanowić czy nie ma on charakterystycznych dla tego schorzenia cech. A są to:
- wiek pacjenta w momencie wystąpienia dolegliwości – <45rż. Im pacjent młodszy tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się choroby zapalnej kręgosłupa.
- podstępny początek. Bóle o początku nagłym, ostrym mają etiologię pourazową, przeciążeniową. W zapalnych chorobach samemu pacjentowi trudno jest określić od kiedy dolegliwości występują, a czas chory najczęściej podaje w miesiącach, a nawet latach, a nie w dniach i godzinach.
- poprawa po ćwiczeniach fizycznych. Chory najgorzej się czuje, gdy wstaje rano i ma „nierozruszany kręgosłup”, im później tym sztywność poranna i uczucie bolesności łagodnieje. Chory może przyspieszyć poprawę stanu wykonując kilka podstawowych ćwiczeń (skłony, zgięcia na boki, podciągnięcia). Początkowo to wystarcza, aby stan chorego był bliski zdrowiu.
- towarzysząca sztywność poranna. Początkowo może towarzyszyć pierwszym wykonywanym ruchom, w miarę rozwoju choroby trwa coraz dłużej i nie ustępuje bez leczenia farmakologicznego lub intensywnych ćwiczeń. Jest bardzo charakterystycznym objawem dla wszystkich chorób zapalnych zajmujących stawy.
- utrzymywaniem się objawów przez 3 miesiące. Większość dolegliwości bólowych niezwiązanych z procesem zapalnym ustępuje nawet bez leczenia w okresie kilku tygodni (2-3), natomiast przewlekanie się tego procesu (umownie ustalono granicę czasową 3 miesięcy) może świadczyć o poważnej chorobie kręgosłupa.
Jakie choroby można zaliczyć do zapalnych chorób kręgosłupa?
Najczęściej stosowanym podziałem chorób reumatycznych jest zaproponowany przez American Rheumatism Association w 1983 roku. Wg tego podziału choroby reumatyczne należą do dziesięciu grup, z czego spondyloartropatie zapalne należą do II grupy i są to:
II. Zapalenia stawów z towarzyszącym zapaleniem kręgosłupa (spondyloartropatie)
Opracował Dr n. med. Dariusz Chudzik
